Ludzie zazwyczaj posiadają solidną wiedzę na temat części ciała, które mają największy wpływ na jakość ich życia — pomyśl o ważnych narządach, kończynach itp. Natomiast części ciała, o których ludzie nie mają pojęcia są często mniej istotne. Jednak mięśnie dna miednicy są rażącym wyjątkiem od tej reguły.
Funkcja mięśni dna miednicy odgrywa kluczową rolę w wielu aspektach zdrowia zarówno kobiet, jak i mężczyzn, od nietrzymania moczu/kontroli pęcherza, poprzez zdrową ciążę i okres połogu, aż po zdrowie prostaty czy lepszy seks. Obecnie, znaczna część populacji przynajmniej słyszała o mięśniach dna miednicy lub o ćwiczeniach Kegla (najczęściej z nimi kojarzonych). Jednak wciąż istnieje wiele nieświadomości (a także błędnych przekonań i mitów) dotyczących szczegółów, takich jak to, czym dokładnie są mięśnie dna miednicy, dlaczego są ważne, itp. Dlatego też przedstawiamy krótkie wprowadzenie do podstaw. Witaj w Pelvic Floor 101!
Czym dokładnie jest dno miednicy ?
Mięśnie dna miednicy dosłownie stanowią podłogę lub podstawę twojego miednicy. Jednak mają one kształt bardziej przypominający hamak niż płaską podłogę i są również znane jako przepona miednicy (co jest trafne, ponieważ działa bardziej jak przepona oddechowa w przypadku płuc niż podłoga). Ogólnie mówiąc, oba te terminy są skrótem dla zbioru mięśni, więzadeł, nerwów i tkanki łącznej, które tworzą naturalny hamak rozpięty na podstawie miednicy. Znajduje się on tuż pod (oddychającą) przeponą, a faktycznie istnieje 20 mięśni dna miednicy (w tym kilka ciekawych, które brzmią jak zaklęcia z sagi Harry'ego Pottera, takie jak mięsień levator ani, coccygeus czy obturator internus).
Aby poczuć jego położenie, przyjmij pozycję przysiadu i umieść jeden palec na kości łonowej, a drugi na kości ogonowej. Przestrzeń między nimi, czyli krocze, to miejsce, gdzie znajduje się mięsień dna miednicy.
Innym sposobem na zlokalizowanie go jest przeprowadzenie testu zatrzymania moczu, który wszyscy wykonujemy, gdy odczuwamy potrzebę skorzystania z toalety. Po prostu powstrzymaj się od oddawania moczu, nie poruszając ciała - używasz wtedy mięśni dna miednicy (należy jednak pamiętać, że nie powinno się tego robić zbyt często, ponieważ może to negatywnie wpływać na kontrolę pęcherza).
Do narządów miednicy należą pęcherz, jelito oraz macica u kobiet, a pęcherz, prostata i jelito u mężczyzn. Chociaż mięśnie dna miednicy są ukryte, można nimi świadomie sterować i w związku z tym można je trenować (i ćwiczyć), podobnie jak nasze mięśnie ramienia, nogi czy brzucha.
Co robi dno miednicy ?
Mięśnie dna miednicy pełnią pięć istotnych funkcji w organizmie:
1. Kontrola pęcherza moczowego: Są to mięśnie kontrolujące zarówno otwarcie cewki moczowej, przez którą wypływa mocz, jak i odbyt i odbytnicę, z których wychodzą kał i/lub gaz, zwłaszcza w przypadku gwałtownego wzrostu ciśnienia brzusznego, np. podczas kichnięcia, śmiechu czy skoku. Skurcze mięśni dna miednicy zapobiegają niekontrolowanemu wyciekowi moczu, kału i gazu, a osłabienie mięśni dna miednicy może przyczyniać się do problemów z nietrzymaniem moczu i stolca.
2. Funkcja seksualna: U kobiet dobrowolne skurcze (ściskanie) mięśni dna miednicy przyczyniają się do odczuwania przyjemności seksualnej, pobudzenia i wystąpienia orgazmu, a u mężczyzn mięśnie dna miednicy odgrywają ważną rolę w erekcji, ejakulacji, wytrzymałości i jakości odczuć. Nadmiernie napięte (nazywane również nadreaktywnymi lub hipertonicznymi) mięśnie dna miednicy mogą również powodować ból miednicy u mężczyzn i kobiet (szczególnie podczas stosunku płciowego).
3. Podpora narządów: Mięśnie dna miednicy utrzymują pęcherz moczowy, macicę, jelito i ważne narządy brzuszne w odpowiedniej pozycji, chroniąc je przed opadaniem (prolapse) w dół pod wpływem grawitacji i dodatkowego nacisku.
4. Stabilność układu mięśniowo-szkieletowego: Mięśnie dna miednicy są jedną z czterech struktur tworzących "jądro" ciała, które stabilizuje miednicę, dolną część pleców i wspiera kręgosłup.
5. Krążenie: Mięśnie dna miednicy pomagają pompować krew w kierunku serca.
Mięśnie dna miednicy u kobiet zapewniają również wsparcie dla dziecka w czasie ciąży i pomagają w procesie porodu, a rehabilitacja dna miednicy jest szczególnie ważną częścią ogólnego powrotu do zdrowia kobiet po porodzie.
Dla mężczyzn, oprócz roli w funkcji seksualnej charakterystycznej dla płci, mięśnie dna miednicy są szczególnie istotne w kontekście zdrowia prostaty. Silne mięśnie dna miednicy mogą pomóc łagodzić konsekwencje różnych problemów zdrowotnych związanych z prostatą, takich jak przerost gruczołu krokowego, a ćwiczenia mięśni dna miednicy stanowią kluczową część skutecznego przygotowania do operacji usunięcia prostaty i rekonwalescencji po niej.
Te ważne funkcje są spełniane tylko wtedy, gdy mięśnie dna miednicy działają prawidłowo. Gdy tak się nie dzieje, zdrowie miednicy może ucierpieć na wiele sposobów.
Jakie są powszechne problemy związane z mięśniami dna miednicy?
Czy zdarza Ci się czasami zgubić trochę moczu, gdy kaszlesz, kichasz, skaczesz, a nawet gdy zmierzasz do toalety? Czy odczuwasz ból podczas stosunku płciowego lub inne dysfunkcje seksualne? Czy czujesz uczucie ciężkości w miednicy lub dolnej części pleców? A może odczuwasz ból w dolnej części pleców lub biodra podczas codziennych ruchów, takich jak wstawanie z łóżka czy chodzenie? Jeśli Twoja odpowiedź brzmi "tak", te problemy mogą być spowodowane dysfunkcją mięśni dna miednicy.
Powszechne problemy związane z mięśniami dna miednicy mogą obejmować:
1. Nietrzymanie moczu / problemy z trzymaniem moczu
2. Przewlekłe infekcje pęcherza moczowego lub pochwy
3. Opadanie narządów miednicy (pęcherza moczowego, macicy i odbytnicy)
4. Ból miednicy (który czasami jest związany z urazem mięśni dna miednicy)
5. Bolesny stosunek płciowy, ból podczas współżycia lub dysfunkcje seksualne u kobiet
6. Dysfunkcje seksualne u mężczyzn, w tym problemy z uzyskaniem / utrzymaniem erekcji lub z czasem osiągnięcia orgazmu
7. Osłabienie lub napięcie mięśni dna miednicy
Mimo że te problemy mogą być powszechne, wiele kobiet (i mężczyzn) nie zdaje sobie sprawy, że można szukać pomocy (lub jest wobec tego niechętnych), często uważając, że ich problemy mogą być oczekiwane lub nieuniknione w wyniku porodu lub starzenia się.
I mimo powszechnych nieporozumień, nie są to problemy, o które nie trzeba się martwić, dopóki nie jest się starszym. W Stanach Zjednoczonych badania wykazały, że ponad 6% kobiet dwudziestoparolatków i 14% kobiet trzydziestoparolatków ma przynajmniej jedno zaburzenie mięśni dna miednicy (a jak można się spodziewać, częstość występowania znacznie wzrasta wraz z wiekiem). Podobnie mężczyźni mają wysokie wskaźniki występowania problemów w szerokim przedziale wiekowym, takich jak przedwczesny wytrysk, zaburzenia erekcji i nietrzymanie moczu.
Na koniec, istnieją dodatkowe czynniki ryzyka, takie jak uprawianie sportów o dużym wpływie, np. bieganie, palenie papierosów czy otyłość.
Zachowanie zdrowa mięśni dna miednicy
Pytanie: Jak zachować zdrowie dna miednicy? To duży temat (znacznie większy, niż możemy rozwiązać w tym poście)! Różne sposoby ćwiczeń mięśni dna miednicy, często z biofeedbackiem (wzmacnianie słabych mięśni lub obniżanie poziomu nadaktywnych/hipertonicznych mięśni) są jedną z głównych broni w arsenale, ale są też inne opcje, z których wiele omówimy w przyszłych postach.
Na razie zauważmy tylko, że jeśli podejrzewasz, że masz zaburzenie dna miednicy , wizyta u fizjoterapeuty dna miednicy jest świetnym pierwszym krokiem do zrobienia. Mogą dokładnie ocenić Twoje ciało i pomóc Ci ustalić, jak najlepiej rozwiązać problemy, które widzisz, czy to za pomocą planu fizjoterapii dna miednicy, czy innych kroków związanych ze zdrowiem lub stylem życia.